Laiklik aykırısı uygulamalara reaksiyon olarak 25 Eylül’de, 90 aydının imzasıyla kurulan Laiklik Meclisi, bugün Ankara’daki İTÜ Evi’nde Laiklik Bidirgesi’ni açıkladı.
Bildirgeyi, İlerici Bayanlar Derneği (İKD) Genel Lideri Umut Kuruç okudu. Açıklamaya, Yargıçlar ve Savcılar Birliği (YARSAV) Kurucu Lideri Ömer Faruk Eminağaoğlu, Avukatlar Sendikası Lideri Berkay Çelen de katıldı.
“LAİKLİKTEN VAZGEÇMİYORUZ, LAİKLİĞİ KAZANACAĞIZ”
ANKA Haber Ajansı’ndan Gülara Subaşı‘nın aktardığına nazaran Kuruç, şunları söyledi:
“Toplumda, bu topraklarda esasen var olan bir dinamiği harekete geçirebilmek, bir barikat oluşturabilmek ve laikliği tekrar kazanmak üzere Laiklik Meclisi ismiyle yola çıktık. 25 Eylül’de bir bildiriyle bunu ilan ettik. Bugün de bir laiklik bildirgesiyle eşit, özgür ve laik bir ülke için hazırladığımız Laiklik Bildirgesi’ni sizlerle paylaşmak istiyoruz. ‘Laikliği ortadan kaldıracağız’ diyenler, kaç sene öncesinden itibaren ‘laiklik anayasada olmaz’ diyenler, ‘laiklik, vesayetçidir, halkın kıymetlerini altına almıştır, onun için özgürlükçü laiklik’ diyenlere bizim karşılığımız: Laiklikten vazgeçmiyoruz, laikliği kazanacağız. Bu topraklarda, Cumhuriyet’in kurucu bedellerinde bu irade, bu direnç vardır diyoruz. Ve artık sizlerle bildirgemizi paylaşmak istiyoruz.”
“VAR OLAN DİRENCİN ÖRGÜTLENMESİ TARİHİ BİR SORUMLULUKTUR”
Laiklik Meclisi’nin Laiklik Bidirgesi şöyle:
“Yirmi yılın aşkın müddettir ülkemiz topyekûn bir gerici kuşatmanın değerli bir kademesi ile karşı karşıyadır. 100’üncü yılında Cumhuriyet’in pek çok kazanımı yok edilmiştir. Ülkemizin, idari, tüzel ve toplumsal yapısını değiştirme gayesiyle atılan adımlarla toplumsal ömrün teminatı olan laiklik, ayaklar altına alınmakta hatta açık bir biçimde tasfiyesi hedeflenmektedir. Toplum, dini kurallarla tekrar yapılandırılmakta; halkımız, tarikat ve cemaat ağlarıyla kuşatılmaktadır. Bilim, hurafelerle; hukuk, şer’i kararlarla; yurttaş, tebaa; halk, ümmet ile ikame edilmeye çalışılmaktadır. Siyasi iktidar, TBMM bileşiminden de güç alarak ‘Yeni Türkiye’ tabiriyle kurduğu rejimin anayasasını hazırlama niyetini açıkça ortaya koymaktadır. Yeni anayasanın laikliğin tasfiyesi manasına da geldiği bilinmektedir. Bütün bu gerici ataklar ve artan hücumlara karşı, gericiliğe karşı laiklik ve aydınlanma çabası çok kıymetli bir hale gelmiştir. Ülkemiz topraklarında ve Cumhuriyet’in kurucu kıymetlerinde var olan direncin örgütlenmesi tarihî bir sorumluluktur.
“LAİKLİK MECLİSİ, BİR İMZA KAMPANYASI OLARAK YOLA ÇIKMADI”
Uygarlık ve aydınlanmanın korunması ve sağlamlığı, laikliğin ödün verilmez yüksek kıymetinden başlayacaktır. Bu nedenle ‘Laiklik Meclisi’ ismi altında buluştuk. Laikliği, toplumun ilerlemesi için temel öge olarak gören; insanın özgürlüğünün lakin laik bir anayasal ve tüzel yerde, laik bir toplumda gerçekleşebileceğini ve gericiliğin en çok işçi ve fakirleri baskı altına aldığını düşünen yurttaşlar olarak bir ortaya geldik. Laiklik Meclisi, bir imza kampanyası olarak yola çıkmadı. 100’üncü yılında Cumhuriyet’in tarihî haklılığına dayanıyor. Akıl açıcı bir misyon üstlenen ve gericiliğe karşı uğraş eden bir yapı olarak yoluna devam etmesini hedefliyoruz. Uzun müddettir laikliğe farklı kesitlerden yönelen hücumlar ve bunun yarattığı baş karışıklığı da düşünüldüğünde, Laiklik Meclisi bir fikri barikat oluşturacak fakat savunma sınırından ibaret bir konumlanmayla kalmayacaktır. Birebir vakitte, laiklik gayretinin önünü açacak halde toplumsal bağlar kuran, ayakları yere basan bir dinamik yaratarak topluma yürek ve umut veren bir gayret sınırı oluşturulacaktır.
“YAŞANABİLİR, EŞİT VE ÖZGÜR BİR ÜLKENİN İNŞASI İÇİN MAKSADIMIZ, LAİKLİĞİ KAZANMAKTIR”
Laiklik özgürlüktür. Yalnızca din ve devlet işlerinin ayrılmasına indirgenemez, ön yahut ardıl eklerle niteliği zayıflatılamaz, içi boşaltılamaz. Laiklik, işçilerin dünyayı ve içerisinde yaşadıkları nizamı manaya ve değiştirme iradesidir, yaşamsaldır. İdari yapının, kanunların ve normların Ortaçağ kalıplarına hapsedilmediği; bugünün ve geleceğin jenerasyonlarında uygarlık bedellerinin, aklın, bilimin ve sorgulamanın temel olduğu; toplumsal ömrün tebaa değil, yurttaşlık asıllı kurulduğu; yurttaşlığın haklar çabası manasına geldiği; kadın-erkek eşitliğinin mutlak ve temel insan hakkı olduğu şuuruyla hayatı ileri yanlışsız değiştirme iradesinin ortaya konulabileceği; aklın ve iradenin özgür olabileceği şartlar lakin laiklik tabanında yükselir. Bu nedenlerle yaşanabilir, eşit ve özgür bir ülkenin inşası için maksadımız, laikliği kazanmaktır. Laikliği kazanmak geleceği kazanmak, eşitlikçi bir topluma yürüyüş, özgür bir yaşama atılmış adımdır.
“MAYIS 2023’TE ORTAYA ÇIKAN TBMM BİLEŞİMİ, ANAYASA YAPAMAZ”
Anayasa ve yasalar ayaklar altına alınırken hukuk tekrar yapılandırılmakta, içi boşaltılmaktadır. Gelinen evrede ‘Yeni Türkiye’ ismiyle kurulan rejiminin anayasası için hazırlıklar sürmektedir. Cumhuriyet öncesi bir periyoda referans verilerek uzunca bir müddettir yürütülen hazırlıklar aracılığıyla, halkın değil tarikat ve cemaatlerin anayasasının hedeflendiği açıktır. Bu şartlar altında, laik cumhuriyet yerine gerici bir baskı rejimi hasreti içerisinde olanlar ve Mayıs 2023’te ortaya çıkan TBMM bileşimi, anayasa yapamaz. Egemenliğin Ortaçağ kalıntısı olan tarikat ve cemaatlere değil, halka ilişkin olduğu; yurttaş ve üniversal insan haklarının, özgürlüklerin, hukukun, toplumun ve bütün kurumların ileri hakikat gelişiminin teminatı olan laik bir anayasanın niteliklerini ortaya koymak Laiklik Meclisi’nin en kıymetli vazifeleri ortasında yer almaktadır. Laiklik Meclisi, yeni anayasa ismi altında laikliğin tasfiyesine ya da içi boşaltılarak kağıt üzerinde bırakılmasına karşı çıkacak ve bu tarafta kelamını söyleyecektir. Bu maksatla Laiklik Meclisi bünyesinde bir ‘Anayasa Komisyonu’ kurularak mevzu ile ilgili çalışmalara başlanacaktır.
“LAİK HUKUK SİSTEMİNİN NİTELİKLERİNİ ORTAYA KOYMAK LAİKLİK MECLİSİ’NİN GÖREVİDİR”
Ülkemizde kanunların hiçe sayıldığı, kanun kararında kararnamelerle yönetilen ve kanunların torba maddelerle işlevsizleştirildiği/kadükleştirildiği, yasama, yürütme ve yargının bağımsız niteliklerinin ortadan kalktığı bir yapılanma dayatılmaktadır. Yargılamalar bir yandan yasal düzenlemelere, hukukun temel unsurlarına muhalif kararlara bağlanırken öteki yandan kamu vicdanını hiçe saymaktadır. Hukuk metinlerinde dini tabirler giderek daha fazla yer kaplamaktadır. Bunun yanı sıra Uygar Kanun ve 6284 sayılı kanun gaye alınmaktadır. Laikliğin tasfiye edildiği bu şartlarda, hukukun temelinin laiklik olduğunu, yasama, yürütme, yargının birbirinden bağımsız güçler olarak işlemesi gerektiğini, bu temelde laik hukuk sisteminin niteliklerini ortaya koymak Laiklik Meclisi’nin bir öteki vazifesidir. Bilhassa son 20 yılda eğitimi amaç alan gerici dönüşüm, Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın Diyanet İşleri Başkanlığı’na devrettiği büyük yetkiler, bilhassa işçilerin çocuklarına neredeyse tek seçenek olarak dayatılan imam hatip okullarının sayısı, ÇEDES, karma eğitimin tasfiyesine dönük adımlar, müfredatta bilimsel başlıkların dini içeriklerle ikamesi, ilköğretim öncesine kadar yaygınlaşan Kur’an kursları, tarikat ve cemaat uzantısı yapıların imzalanan protokollerle eğitimin tamamına nüfuz etmesi üzere taarruzlarla yaygınlaşmakta ve derinleştirmektedir.
“ÇEDES İLE BİRLİKTE DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI VE TARİKAT UZANTILARIYLA YAPILAN PROTOKOLLER İPTAL EDİLMELİDİR”
Çocukların ve gençlerin akıl ve bilim yoluyla, sorgulayan nesiller haline gelmesinin ve dünyayı değiştirme iradesi kazanabilmesinin şartı fakat ve lakin laik ve bilimsel bir eğitim sistemiyle mümkündür. Bu bağlamda Laiklik Meclisi, şu başlıklarda ve prensipler çerçevesinde çalışmalar yapacak ve çaba edecektir: Öğretim Birliği Yasası ile laik bilimsel eğitim ve bunu sağlayacak müfredat uygulanmalıdır. Başta kız çocukları olmak üzere fakir işçi çocuklarını eğitimden koparan 4+4+4 yapılandırması iptal edilmelidir. Diyanet İşleri Başkanlığı’na, tarikatlara, cemaatlere ve bunların uzantılarına, yasa dışı olarak varlıklarını devam ettiren medreseler ve sübyan mekteplerine eğitimden el çektirilmelidir. Hizmet ve yardımlaşma ismi altında bütün özel kurum, dernek ve vakıfların kurduğu çocuk yuvaları, yetiştirme yurtları, dershaneler, sevgi konutları vb. bütün yapılanmalar devletleştirilmelidir. Takviye ve müdafaa hizmeti devlet tarafından sağlanmalıdır. ÇEDES ile birlikte Diyanet İşleri Başkanlığı ve tarikat uzantılarıyla yapılan protokoller iptal edilmelidir.
“LAİKLİK MECLİSİ BÜNYESİNDE ‘KARMA EĞİTİM KOMİSYONU’ VE ‘ÇEDES İZLEME KOMİSYONU’ KURULACAKTIR”
Tarikatlara ve uzantılarına ilişkin yurtlar, devletleştirilerek gençlere dayatılan gerici baskı dağıtılmalıdır. İlköğretimden başlamak üzere karma eğitimi gaye haline getiren telaffuzlara ve uygulamalara son verilmelidir. Zarurî din dersleri kaldırılmalıdır. Seçmeli ders ismi altında din dersi dayatmasından derhal vazgeçilmelidir. Eğitimde laik ve bilimsel bir yapı kurulmalıdır. Bu çalışmaların birinci adımı olarak Laiklik Meclisi bünyesinde ‘Karma Eğitim Komisyonu’ ve ‘ÇEDES İzleme Komisyonu’ kurulacaktır. Bu kurullar her iki başlık üzerinden laiklik aksisi atılan adımlar ile ilgili çalışmalar yürütecek, basın açıklamaları yapacak ve kamuoyuyla raporlar paylaşacaktır.
“YURTTAŞLARIN ÖZEL HAYATLARINA YÖNELİK AKINLARLA BİRLİKTE 400 YIL ÖNCESİNİN YASAKLARI UYGULANMAKTADIR”
Gerici kuşatma, toplumsal hayatı ve en başta bayanları amaç alarak güçlendirilmektedir. Haklarının farkında olan yurttaş yerine itaat eden tebaa hedeflenmektedir. Eğitim, sıhhat üzere alanların yanı sıra Aile ve Dini Rehberlik uygulamasıyla toplumsal bir gerici dönüşümün hedeflendiği açıktır. Bayanların eşitliğinin fıtrata zıt olduğu anlayışı, günlük ömürde her türlü gerici müdahaleyi imkanlı hale getirmektedir. Artan bayan cinayetleri ile bayana yönelik şiddetin ve bu hatalardaki cezasızlığın gerisinde yatan bu anlayıştır. Yurttaşların özel hayatlarına yönelik taarruzlarla birlikte 400 yıl öncesinin yasakları uygulanmaktadır. Türkiye’nin eşit, özgür ve aydınlık geleceği, bu bakış ve niyetlerin ortadan kalkmasına bağlıdır. Bunları topluma hatırlatmak ve bunun için çalışmaları teşvik etmek Laiklik Meclisi’nin ana vazifeleri ortasındadır.
Bunun için Laiklik Meclisi şu başlıklar çerçevesinde kelamını söyleyecektir: Cemaat ve tarikatların ‘sivil toplum kuruluşları’ olarak isimlendirilen uzantılarının belediyeler ve siyasi iktidar aracılığıyla topluma ve bilhassa bayanlara yönelik ‘projeleri’ ile ‘sosyal yardımlar’ ismi altında örgütlenmelerine son verilmelidir. Gibisi formda siyasi iktidar ve gerici belediyeler eliyle yürütülen, toplumsal ömrü haremlik selamlık temeline nazaran düzenleyen, bayanları toplumsal ömürden yalıtan uygulamalara son verilmelidir. Anayasanın laiklik unsuru ayaklar altına alınarak çıkarılan ve müftülere nikâh kıyma yetkisi veren yasa iptal edilmelidir. Bayanları aşağılayan, kılık kıyafeti nedeniyle düşman gösteren ve şeriat kurallarına nazaran bayan tarifi yapan haber ve yorumlarla gericiliği meşrulaştıranların bu telaffuzları kabul edilemez.
“DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI, TOPLUMU GERİCİLEŞTİRMENİN EN YETKİLİ ORGANI HALE GELMİŞTİR”
Bugün siyasi iktidarın ‘ideolojik işler bakanlığı ve Şeyhülislamlık’ üzere faaliyet yürüten Diyanet İşleri Başkanlığı, toplumu gericileştirmenin en yetkili organı ve devletin tüm kurumlarında belirleyici hale gelmiştir. Bu duruma karşı devletin din işleri mutlak olarak laiklik temeline nazaran yine düzenlenmelidir. Rastgele bir dinî baskıya, dayatmaya ve düzenlemeye müsaade verilmemelidir. Diyanet İşleri Başkanlığı, hazineden aldığı devasa bütçe, siyasi takviye ve güç ile anayasayı ve hukuku hiçe sayan, şer-i hukuku tesis etmeye çalışan ve kendini anayasa ile hukukun üstünde gören bir kurumdur. Diyanet Vakfı ile birlikte Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bütçesi, birçok bakanlıktan daha büyük hale gelmiştir. Bu bütçe, kamu kaynaklarından aktarılmaktadır. Buradan hareketle Laiklik Meclisi; Diyanet İşleri Başkanlığı ve Diyanet Vakfı’nın laiklik zıddı faaliyetleri, istihdam sayıları, bütçe ve kaynaklarını takip ederek, hazırlanan raporları kamuoyu ile paylaşacaktır.
“TARİKAT VE CEMAATLER DAĞITILMALI”
30 Kasım 1925’te, 677 sayılı ‘Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Kapatılmasına ve Türbedarlıklarla Bir Kadro Unvanların Yasaklanmasına Ait Kanunla’ tarikat ve cemaatler kapatılmıştır. Lakin, uzun müddettir holdingleşen, büyük mali ve siyasi güç kazandırılan tarikat ve cemaatler, devlet kademelerinde, hukuksal düzeneklerde en kritik noktaları işgal etmektedir. Eğitim alanında yaygınlaşmış ve toplumsal hayatı belirler hale gelmiştir. Ülkemizde tarikatların egemenliğine son verilmelidir. Bunun için aşağıdaki başlıklar çerçevesinde çalışmalar yapılacak, raporlar, basın açıklamaları ve bültenleri hazırlanacaktır. Tarikat ve cemaatler dağıtılmalı, faaliyet yürüten uzantıları kapatılmalı, işgal ettiği devlet kademelerinden, türel düzeneklerden ve toplumsal alanlardan çıkarılmalıdır. Bu yapıların dinî kisve altında kurdukları maddi örgütlenme engellenmeli, devlet ya da siyasi iktidar aracılığı ile elde ettikleri maddi kaynakların kesilmesi gerekmektedir. Bu yapıların toplumsal, siyasal ve bürokratik kademelerdeki varlıkları ve faaliyetleri, laikliğe dönük atakları, mali ve siyasi alakaları Laiklik Meclisi’nin takip merkezinin en değerli başlıkları ortasında yer alacaktır. Tarikatların, cemaatlerin ve gerici vakıfların isminin anıldığı en değerli olaylar ortasında çocuk istismarları, tacizler, tecavüzler, şiddet ve tarikat örgütlenmesi ismi altında ortaya çıkan çarpık münasebetler yer almaktadır. Laiklik Meclisi, tarikatlar ve cemaatler yüzünden farklı hallerde mağdur olan yurttaşların, bayanların ve çocukların davalarının takip edilmesini kendine kıymetli bir misyon olarak belirlemektedir.
“LAİKLİK MECLİSİ’NİN KIYMETLİ UĞRAŞ BAŞLIĞI YENİ ANAYASA ARACILIĞI İLE LAİKLİĞİN TASFİYESİNE KARŞI ÇIKIŞ OLACAKTIR”
Laikliği kazanmak, geleceği kazanmak için çok kıymetli bir adımdır. Laiklik Meclisi, gericiliğin aktüel açılımlarına karşı bir duruş sergilemekle kalmayacak, bu uğraşta bütünlüklü olarak kelamını söyleyecektir. Laiklik Meclisi, devlet düzeneklerini işgal eden, holdingleşen ve toplumun her tarafına yayılan tarikatların egemenliğine karşı çıkışta kıymetli bir direnç odağı olacaktır. Laiklik Meclisi, Türkiye’nin aydınlanmacı, ilerici birikiminin kendini tabir edeceği bir merkez olacaktır. Laiklik Meclisi’nin kıymetli gayret başlığı yeni anayasa aracılığı ile laikliğin tasfiyesine karşı çıkış olacaktır. Ülkemizde laikliğe dönük aktüel akınlara karşı hal almak, kelamını söylemek, yeri geldiğinde türel teşebbüste bulunmak ve çalışmalar yürütmek Laiklik Meclisi’nin misyonları ortasındadır. Üstte bahsedilen emel ve amaçlar çerçevesinde ‘Laiklik Meclisi Takip Merkezi’ kurulması kararlaştırılmıştır. Bu merkez, laiklik ihlallerini, gerici uygulamaları, kanunların aksi yüz edilmesini tespit ederek, aşikâr aralıklarla ‘laiklik ihlalleri raporu’ yayınlayacaktır.”
ÖMER FARUK EMİNAĞAOĞLU: HALKIN YENİ ANAYASA DİYE BİR TALEBİ YOK
Yargıçlar ve Savcılar Birliği (YARSAV) Kurucu Lideri Ömer Faruk Eminağaoğlu, şunları söyledi:
“Egemenliğin kaynağı bütün hak ve özgürlüklerin de garantisi bugün Türkiye’de en çok hücuma uğrayan kavram laiklik. Son periyotta, laikliğe tersliğin odağı bir partinin iktidarın kullanması laikliğe saldırıyı daha da üste çıkardı. Hele hele iktidarın bir cemaat yapılanmasından aldığı güçle varlığını sürdürmesi, laikliği taarruzların daha da artmasına yol açtı. Bugün yeni anayasa söylemi gündemi daha çok işgal eder durumda. Yeni anayasa telaffuzunun altında yatan sahiden hak ve özgürlüklerin daha aktif kullanılması mı, yoksa daima lisana getirilen 12 Eylül’den kalan vesayetçi anlayışa son verilmesi mi? Anayasaya baktığımızda, 12 Eylül bir vesayet anlayışı yaratmıştı. Vesayet anlayışı, yürütme organının daha aktif kılınmasından kaynaklanır. Lakin anayasada idare organının yetkileri, misyonları, yönetime salınan yetki ve misyonlar, AKP iktidarı devrinde büsbütün değişti. 12 Eylül periyodundan kalan, 12 Eylül anlayışını yansıtan yürütme ve idari tanınan kısım, AKP tarafından yeni lider değiştirildi. O halde bir vesayet varsa ki var, bu 12 Eylül’ü bir adım daha öteye taşıyan AKP’nin yaratmış olduğu vesayet. Yeni anayasa söylemi ismi altında, bu vesayet bir adım daha öteye taşınarak zati kâfi nitelikte olmayan laiklikle, temel hak ve özgürlüklerle ilgili anayasadaki kuralların büsbütün içinin boşaltılması amaçlanıyor. Bu nedenle halkın yeni anayasa diye bir talebi yok. Tam bilakis hak ve özgürlükleri daha faal kullanma ve iktidarın vesayetinden kurtulma istekleri var.
“KENDİ İKTİDARINI DAYATAN BİR PARTİ ZATİ ANAYASA YAPAMAZ”
AKP’nin yeni anayasa söylemi, geçmiş anayasa değişiklik tekliflerinden çok daha tehlikeli bir telaffuz. Bu biçimde cumhuriyetin bütün nitelikleri, hak ve özgürlüklerin temel garantisi olan laikliği, büsbütün ortadan kaldırmaya yönelik bir adım. Ve burada eğitim yoluyla, din ve vicdan özgürlüğü, hukuk uygulamaları üzere anayasada temel olan noktalarda yapılacak değişikliklerle anayasadaki laiklik kavramının büsbütün içinin boşaltılması amaçlanıyor. Türkiye’nin laik bir cumhuriyet olmasının büsbütün sonlandırılması amaçlanıyor. Bu nedenle AKP, esasen hiçbir vakit uzlaşmacı olmayan siyasi iktidar, kendi iktidarını dayatan bir parti. Kendi iktidarını dayatan bir parti aslında anayasa yapamaz. Kendi anlayışı, laikliğe tersliğin odağı bir siyasi parti olmakla bu laikliğe karşıtlığını anayasal tabanda tartışılmaz kılacak bir biçimde yeni anayasayı Türkiye’ye, halkımıza dayatmak istiyor. İşte buna karşı demokratik şuuru, karşı duruşu, daha ileri seviyeye taşımak, farkındalık yaratmak, toplumu bilgilendirmek bir baskı kümesi oluşturmak gayesiyle Laiklik Meclisi faaliyetlerine başlamıştır. Ve halkta takviyesini bularak bu akınlara aktif bir formda karşı koyuşu gerçekleştirecektir.”
BERKAY ÇELEN: ARTIK ‘SAVUNUYORUZ’ TABİRLERİYLE BİR GAYRET KURMANIN SONUNA GELMİŞ DURUMDAYIZ
Avukatlar Sendikası Lideri Berkay Çelen, şu değerlendirmeyi yaptı:
