Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol, uyuz hadiselerinde görülen artışa ait, “Polikliniklere kaşıntıyla gelen her 30-40 olaydan 3-4 tanesi, yani 10 olaydan bir tanesi uyuz. ‘Uyuz olumsuz hayat şartlarının bulunduğu yerde yayılıyor’ deyince aklımıza çabucak sarsıntı bölgesindeki konteynerler, çadırlar ve mülteci kamplarının gelmesi gerekiyor fakat kırılgan noktalarınızda bulunan bir bulaşıcı hastalık kentte yaşayanlara da pek hoş ulaşabiliyor. Bakanlığın kamu spotlarıyla bulaşma yolları, birinci belirtileri ve bulguları dahil insanları uyarmaları lazım. Mesela bir giysi kabininde, çok lüks bir otelin çarşafından bulaşabilir, bütün bunların anlatılması lazım” tabirlerini kullandı.

“TÜRKİYE VE DÜNYA ORTASINDA BÜYÜK FARK AÇILMIŞ DURUMDA”

Uyuz ilacının geri ödeme kapsamında olmamasının yanı sıra bulunmamasının da yurttaşları düşürdüğü sıkıntı durumu anlatan Davutoğlu Şenol, şu açıklamlarda bulundu:

“Türkiye’de şu anda o denli bir durumdayız ki, geçen hafta yeni bir dünya konferansındaydım, ortamızda 20-30 yıllık bir fark açılmış vaziyette. İlaçlar, teşhis tespit sistemleri, yeni aşılar ve yeni gelen aşılar bakımından çok büyük fark açılmış durumda. Alışılmış ki bunlar kamusal olmalı, Türkiye çok fakir bir ülke, bulaşıcı hastalıklara en hassas olanlar da aslında fakir bölümler, makus ömür şartları olanlar lakin bir yandan da elinizin altında bulunmuyor olmasının paralı da olsa ıstırabını yaşıyorsunuz tabip olarak.”

“AYRIM YAPMAKSIZIN TÜM SOSYOEKOMİK SEVİYELERDE GÖRÜLEBİLİR”

Dermatoloji Uzmanı Dr. Oğuz Küçükçakır, uyuz hastalığının kişinin yaşına ve şikayetlerine nazaran 2 ile 6 hafta ortasında tedavi edilebileceğini söyledi.

Vücudun dayanılamayacak derecede kaşınması, tahriş olan deride yaraların oluşması durumunda uyuz hastalığından şüphelenilmeli ve en kısa vakitte bir dermatoloğa başvurması gerektiğini belirten Dermatoloji Uzmanı Dr. Oğuz Küçükçakır, “Kadın, erkek ayırımı yapmadan her iki cinste, tüm yaş kümelerinde, tüm etnik kümelerde, tüm sosyoekonomik seviyelerde görülebilir. Önemli salgınlar yapabilmesi sebebiyle bilhassa bakım meskenleri, yurtlar üzere toplu yaşanan yerlerde ve toplumsal seviyesi düşük topluluklarda daha sık görülür” tabirlerini kullandı.

TOPLU ÖMÜR ALANLARINA DİKKAT EDİLMELİ

Vücut savunma sistemi yeterli olmayan bireylerde hastalığın ağır seyir gösterebileceğini belirterek, uyuzun bulaşma faktörlerini anlattı:

“Uyuz çoklukla direkt fizikî temas yoluyla bulaştığından, istila aile bireylerine, arkadaşlara ve eşinize kolaylıkla bulaşabilir. El ele tutuşma üzere uzun periyodik cilt-deri teması, cinsel ilgi, uyuz enfeksiyonu olan biri tarafından kullanılmış olan giyecekler, yatak örtüleri yahut havluları paylaşma en önemli bulaş yollarıdır. Okullar, askeri kışlalar, huzurevleri, spor salonlarının soyunma odaları, hapishaneler üzere toplu yaşanılan yerler en sık bulaşma görülen yerlerdir.”

“TEDAVİ EDİLEBİLİR BİR HASTALIK”

Uyuzun tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu belirten Küçükçakır, açıklamlarını şu formda sonlandırdı:

“Tedavide değişik ilaçlar kullanılabilmekle birlikte, hangi ilaç kullanılırsa kullanılsın uyulması gereken birtakım kurallar vardır. Mahallî tedavi casusları kullanıldığında ilacın tüm beden bölgelerine uygulanmasına dikkat edilmelidir. Kullanılan çamaşır ve çarşafların 60 derecede yıkanması ve ütülenmesi gereklidir. Yıkanamayacak eşyaların ağzı bağlı olan bir poşet içerisinde ortalama üç gün saklanması kâfi olacaktır. Başarılı bir tedavi sonrasında dahi hastalık belirtilerinin 2-6 hafta kadar devam edebileceği unutulmamalıdır. Birebir ömür ortamını paylaşan şahısların eş vakitli tedavi edilmeleri çok kıymetlidir. Tedavi kişinin yaşına, bağışıklık sisteminin durumuna nazaran değişkenlik gösterir. Birebir ömür ortamını paylaşan tüm aile bireylerinin, o anda etkin şikayetleri olmasa bile tıpkı anda tedavi edilmesi gerekliliği unutulmamalıdır. Dermatoloğunuz yaşınıza, şikayetlerinizin durumuna nazaran size tedavi teklifinde bulunacaktır.”

“ORGAN NAKLİ İLE DE BULAŞABİLİYOR”

Kuduz virüsünün hayvandan beşere bulaşması ısırık, tırmalama, bütünlüğü bozulmuş deri yahut mukozanın yalanması, salya teması ile olurken damlacık ve hava ile bulaş; kuduz virüsü taşıyan yarasaların olduğu mağaralardan ve virüslü hudut dokusu ile çalışılan laboratuvarlardan olabilmektedir.

Kuduz virüsü olan bir ineğin çiğ sütünün içilmesi yahut enfekte bir hayvanın güzel pişmemiş etinin yenmesi de hastalığın beşere bulaşmasına neden olabilmektedir. Kuduz ayrıyeten organ nakli ile bulaşan enfeksiyonlar listesinde de yer almaktadır. 2004 yılında bir karaciğer nakli ve iki böbrek alıcısı olmak üzere organ nakli yapılan üç şahısta kuduz virüsünün neden olduğu belirlenen beyin iltihabı meydana gelmiştir. Çok az de olsa kuduz virüsü ile enfekte insan tükürüğünün açık yaraya teması sonucu beşerden beşere bulaş olabilmektedir.

“VİRÜS YAVAŞ İLERLEME ÖZELLİĞİNE SAHİP”

Virüsün bulaşması durumunda belirtilen sonrada ortaya çıktığını aktaran Hacer Öztürk Akın, “Yavaş ilerleme özelliğine sahip kuduz virüsü, kuluçka periyodunda kas liflerinde çoğalır, buradan duyusal hudutlar ve motor sonlar aracılığı ile merkezi hudut sistemine ulaşır. Beşerde kuluçka mühleti 1-3 ay ortasındadır. Lakin bu mühlet bir hafta üzere kısa yahut bir yıldan uzun da olabilir. Klinik periyotta 2-10 gün yara yerinde karıncalanma-batma, halsizlik, iştahsızlık, boğaz ve baş ağrısı, ateş üzere semptomlar görülür. Olguların 2- 7 gün süren akut nörolojik devrinde sonluluk, telaş, halüsinasyonlar, tuhaf davranışlar (sudan ve esintiden korkma) üzere hudut sistemi bozuklukları görülür. 2- 7 gün yutma hareketi gırtlak kaslarında ağrılı bir spazmın oluşmasına neden olur. Bu devri takiben havale yahut koma ve mevt izleyebilir” diye konuştu.

HER YIL 60.000’DEN FAZLA İNSAN KUDUZ HASTALIĞINDAN ÖLÜYOR

2016 yılı bilimsel bilgilerine nazaran dünya genelinde yaklaşık 15 milyon insanın aşılandığını fakat her yıl 60.000’den fazla insanın kuduz hastalığından öldüğünü ve ölümlerin yüzde 95’inin ülkemizin de içinde bulunduğu Asya kıtası ve Afrika kıtasında görüldüğünü belirten Akın “Türkiye’de her yıl 250.000 civarında kuduz riskli temas kaydedilmektedir. Türkiye’de 2022 yılında Bitlis’te bir kişinin hayatını kaybettiği kuduz hadisesi görülmüştür. 2023 yılında ise Şanlıurfa Siverek’te bir kişinin ve yeniden 2023 yılının Ağustos ayında Şanlıurfa’nın Akçakale ilçesinde bir kişinin kuduzdan ölmesi hastalığın hala değerini koruduğunu gösteriyor” kelamlarıyla hastalığın dikkate alınması gerektiğini vurguladı.

KUDUZ HASTALIĞI YÜZDE YÜZ ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIKTIR

Kuduz hastalığı için makul tedbirler almanın hastalığın önlenmesinde tesirli olduğunu belirten Akın son olarak “Dünya genelinde insanlarda kuduza neden olan kaynak hayvanların oranlarına baktığımızda; köpek yüzde 91, kedi yüzde 2, öbür evcil hayvanlar yüzde 3, yarasa yüzde 2, başka yabanî hayvanlar ise yüzde 1 olarak belirtilmiştir. Kuduz hastalığı belli tedbir alındığı taktirde yüzde yüz önlenebilir bir hastalıktır. Bundan ötürü kuşkulu bir ısırılma yahut tırmalanma sonrasında yara çabucak bol su ve sabunla 15 dakika düzgünce yıkanmalıdır. Yara bölgesi yıkandıktan sonra tentürdiyot üzere iyot içeren bir solüsyonla yahut antiviral bir ilaç ile temizlenmeli ve dikiş, bandaj üzere süreçlerle katiyetle kapatılmamalıdır. Süratle bir sıhhat kuruluşuna başvurup çabucak aşılanmalı ve doktorun planladığı kuduz aşısı takvimine uyulmalıdır. Şayet mümkünse ısıran hayvanın denetim altında tutulması ve 10 gün müddetle kapalı olarak nezaret altında bulundurulması; hastalığın veteriner tabipler tarafından teşhis edilmesi ve yayılmasının önlenmesi açısından büyük kıymet taşımaktadır” diyerek kelamlarını sonlandırdı.