Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol, uyuz hadiselerinde görülen artışa ait, “Polikliniklere kaşıntıyla gelen her 30-40 olaydan 3-4 tanesi, yani 10 olaydan bir tanesi uyuz. ‘Uyuz olumsuz hayat şartlarının bulunduğu yerde yayılıyor’ deyince aklımıza çabucak sarsıntı bölgesindeki konteynerler, çadırlar ve mülteci kamplarının gelmesi gerekiyor fakat kırılgan noktalarınızda bulunan bir bulaşıcı hastalık kentte yaşayanlara da pek hoş ulaşabiliyor. Bakanlığın kamu spotlarıyla bulaşma yolları, birinci belirtileri ve bulguları dahil insanları uyarmaları lazım. Mesela bir giysi kabininde, çok lüks bir otelin çarşafından bulaşabilir, bütün bunların anlatılması lazım” tabirlerini kullandı.

“TÜRKİYE VE DÜNYA ORTASINDA BÜYÜK FARK AÇILMIŞ DURUMDA”

Uyuz ilacının geri ödeme kapsamında olmamasının yanı sıra bulunmamasının da yurttaşları düşürdüğü sıkıntı durumu anlatan Davutoğlu Şenol, şu açıklamlarda bulundu:

“Türkiye’de şu anda o denli bir durumdayız ki, geçen hafta yeni bir dünya konferansındaydım, ortamızda 20-30 yıllık bir fark açılmış vaziyette. İlaçlar, teşhis tespit sistemleri, yeni aşılar ve yeni gelen aşılar bakımından çok büyük fark açılmış durumda. Alışılmış ki bunlar kamusal olmalı, Türkiye çok fakir bir ülke, bulaşıcı hastalıklara en hassas olanlar da aslında fakir bölümler, makus ömür şartları olanlar lakin bir yandan da elinizin altında bulunmuyor olmasının paralı da olsa ıstırabını yaşıyorsunuz tabip olarak.”

“AYRIM YAPMAKSIZIN TÜM SOSYOEKOMİK SEVİYELERDE GÖRÜLEBİLİR”

Dermatoloji Uzmanı Dr. Oğuz Küçükçakır, uyuz hastalığının kişinin yaşına ve şikayetlerine nazaran 2 ile 6 hafta ortasında tedavi edilebileceğini söyledi.

Vücudun dayanılamayacak derecede kaşınması, tahriş olan deride yaraların oluşması durumunda uyuz hastalığından şüphelenilmeli ve en kısa vakitte bir dermatoloğa başvurması gerektiğini belirten Dermatoloji Uzmanı Dr. Oğuz Küçükçakır, “Kadın, erkek ayırımı yapmadan her iki cinste, tüm yaş kümelerinde, tüm etnik kümelerde, tüm sosyoekonomik seviyelerde görülebilir. Önemli salgınlar yapabilmesi sebebiyle bilhassa bakım meskenleri, yurtlar üzere toplu yaşanan yerlerde ve toplumsal seviyesi düşük topluluklarda daha sık görülür” tabirlerini kullandı.

TOPLU ÖMÜR ALANLARINA DİKKAT EDİLMELİ

Vücut savunma sistemi yeterli olmayan bireylerde hastalığın ağır seyir gösterebileceğini belirterek, uyuzun bulaşma faktörlerini anlattı:

“Uyuz çoklukla direkt fizikî temas yoluyla bulaştığından, istila aile bireylerine, arkadaşlara ve eşinize kolaylıkla bulaşabilir. El ele tutuşma üzere uzun periyodik cilt-deri teması, cinsel ilgi, uyuz enfeksiyonu olan biri tarafından kullanılmış olan giyecekler, yatak örtüleri yahut havluları paylaşma en önemli bulaş yollarıdır. Okullar, askeri kışlalar, huzurevleri, spor salonlarının soyunma odaları, hapishaneler üzere toplu yaşanılan yerler en sık bulaşma görülen yerlerdir.”

“TEDAVİ EDİLEBİLİR BİR HASTALIK”

Uyuzun tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu belirten Küçükçakır, açıklamlarını şu formda sonlandırdı:

“Tedavide değişik ilaçlar kullanılabilmekle birlikte, hangi ilaç kullanılırsa kullanılsın uyulması gereken birtakım kurallar vardır. Mahallî tedavi casusları kullanıldığında ilacın tüm beden bölgelerine uygulanmasına dikkat edilmelidir. Kullanılan çamaşır ve çarşafların 60 derecede yıkanması ve ütülenmesi gereklidir. Yıkanamayacak eşyaların ağzı bağlı olan bir poşet içerisinde ortalama üç gün saklanması kâfi olacaktır. Başarılı bir tedavi sonrasında dahi hastalık belirtilerinin 2-6 hafta kadar devam edebileceği unutulmamalıdır. Birebir ömür ortamını paylaşan şahısların eş vakitli tedavi edilmeleri çok kıymetlidir. Tedavi kişinin yaşına, bağışıklık sisteminin durumuna nazaran değişkenlik gösterir. Birebir ömür ortamını paylaşan tüm aile bireylerinin, o anda etkin şikayetleri olmasa bile tıpkı anda tedavi edilmesi gerekliliği unutulmamalıdır. Dermatoloğunuz yaşınıza, şikayetlerinizin durumuna nazaran size tedavi teklifinde bulunacaktır.”

Hücreleri, dokuları ve fare üzere tüm organizmaları şeffaflaştırma teknolojisi, kanser ilacı araştırmalarına yeni bakış açıları kazandırdı.

KÜÇÜK TÜMÖRLERİN SAPTANMASI MÜMKÜN

Bu teknoloji sayesinde, daha evvel görülemeyecek kadar küçük tümörlerin saptanması mümkün hale geldi.

Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı’ndan 2003’te mezun olan ve hala Almanya Münih Üniversitesi Doku Mühendisliği ve Rejeneratif Tıp Enstitüsü Başkanlığını yürüten Prof. Dr. Ali Ertürk, 2018’de dokuların ve meyyit farenin şeffaflaştırılması teknolojisini geliştirdi.

Ertürk, son çalışmasında ise bu teknolojiyi kullanarak organların ve dokuların daha evvel görülmemiş netlik ve ayrıntıda taranmasını sağlayarak bilhassa kanser araştırmaları açısından büyük bir gelişmeye öncülük etti.

Dünyanın en büyük kanser araştırması kurumlarından Cancer Research UK tarafından yapılan açıklamada, yeni tarama tekniğinin çok varlıklı potansiyel taşıdığı ve mevcut teknolojilerle kıyaslandığında kanser teşhis ve tedavisinde yeni bir devrin başlattığı söz edildi.

Açıklamada, kanser hücrelerinin daha oluşmaya başlarken görüntülendiği yeni teknolojinin, bu kademedeki kanserlerin tedavisinde de büyük muvaffakiyet getireceği, daha az hayvan deneyi yapılarak yapay zekayla hastalık teşhis ve tedavisinde değerli bir etaba geçildiği belirtildi.

Son araştırmalarında ise bu farelerin içinin güzel halde görüntülenmesini sağladıklarını söz eden Ertürk, DISCO şeffaflığı ismini verdikleri sistemin “sütü suya çevirmeye benzediğini” kaydetti.

Ertürk, “Sütün içine bakıldığında bir şey göremezsiniz. Süt ansızın su olsa, bu sefer lazerli mikroskoplarla içini tarayabilirsin. Tek bir kanser hücresini düşünün. Bu prosedürle artık kanser daha oluşmadan tümör oluşmaya başlayan hücreyi görüntüleyebiliyoruz.” dedi.

Şeffaflaştırdıkları dokuları, geliştirdikleri lazer sayesinde tüm ayrıntılarıyla görüntüleyebildiklerini bildiren Ertürk, şu bilgileri verdi:

“Bütün fareyi şeffaf hale dönüştürdükten sonra içindeki biyolojik sistemleri hücre düzeyinde tarayabiliyoruz. Bu halde kanser üzere hastalıkları hücre düzeyinde görüntüleyip hücre düzeyinde tahliller bulabiliyoruz. Büyük kanserleri görmek, bulmak çok sorun değil. Lakin beşerler genelde büyük kanserlerden değil hücre düzeyindeki küçük kanserlerden ölüyor. Bu küçük kanserler bedene yayıldıktan sonra değişik bölgelerde büyüyüp insanı öldürebiliyor. Bu sistemleri yeterli anlayabilmemiz için kanser araştırmalarını fareler üzerinde hücre düzeyinde yapıyoruz. Geliştirdiğimiz yeni teknoloji hücre düzeyindeki ayrıntıları görmemizi sağlıyor. Geliştirdiğimiz bu görüntüleme teknolojileri yapay zekayla ayrıntılı ve süratli formda tahlil ediliyor. Bu biçimde artık hücre hücre bedende oluşan hastalıkları anlayıp onlara karşı yeni tedaviler geliştirebiliyoruz. Küçük küçük kanser hücrelerini görüp, böylelikle onları daha yayılmadan yok edebilecek yeni tahliller araştırabiliyoruz.” dedi.

Bu çalışmada yapay zekanın kıymetine işaret eden Ertürk, şöyle devam etti:

“Şu an beyinle ilgili hastalıkları çözmemiz çok kolay değil. Hala daha çok kompleks olan insan beynini anlamış değiliz. Bunu başarabilmek için çok süratli ilerleyen, çok süratli araştırma yapabilen tekniklere gereksinimimiz var. Bizim geliştirdiğimiz şeffaflık metodunu yapay zeka ile birleştirerek yıllarca sürebilecek çalışmaları artık tahminen saatler içinde tamamlayabiliyoruz. Böylelikle kompleks olan tahminen milyonlarca sebebi olan Alzheimer üzere hastalıkların çok süratli biçimde sebeplerine tek tek bakıp onlara karşı yeni ve güçlü tahliller bulabilecek bir pozisyona ulaştık. Bu yüzden çok heyecanlıyız. Bizim bu araştırmamız bize daha evvel yapamadığımız, yavaş yavaş ilerleyen bilimi çok süratli yapmamızı sağlıyor. Yapay zekayı kullanarak yakın vakitte kompleks olan hastalıkları kanser, Alzheimer üzere hastalıklara daha tesirli tahliller bulabileceğimizi düşünüyorum.”

AMAÇ TEŞHİS VE TEDAVİDE YAPAY ZEKAYA GEÇİŞ YAPMAK

Prof. Dr. Ertürk, farenin, biyolojik araştırmalarda en çok kullanılan organizma olduğunu belirterek, “Genetik olarak yüzde 90’nın üzerinde beşerle benzerlik var. Lakin fare üzerinde deney yapmak çok kolay değil. Farelerle alınan sonuçlar, her vakit insanlarda çalışmıyor. İlaç geliştirme araştırmaları ise 10-15 sene sürüyor ve maliyeti de 2 milyar doları bulabiliyor. İlaç geliştirmek için çok bilgi gerekiyor. Fareler üzerinde bedenin hücre seviyesindeki haritasını çıkarıp yapay zekaya geçmeyi hedefliyoruz.” diye konuştu.

Bilimde maksadın çok fazla hayvan deneyi yapmadan bilgisayarda yapay zekayı eğiterek biyolojik hastaları çözmek, en düzgün ilaçları ve tedavileri geliştirmek olduğunu kaydeden Ertürk, “Amacımız, bedendeki değişik hastalıkları, sistemleri anlayıp onları yapay zekada simüle etmek ve süratli bir biçimde hastalıklara tahlil bulabilecek istikamete gitmek. Bunu başarmak artık daha kolay.” dedi.