Japonya Kanazawa Üniversitesi’nden gökbilimci Mitsunori Ozaki ve takımının yaptığı araştırma, hakemli mecmua Nature Astronomy’de yayımlandı.Tıpkı okyanustaki dalgalar ya da atmosferdeki fırtınalar üzere, elektrik ve manyetik alan bozuklukları da uzayda dalgalanmaya neden olabilir. Bu dalgalar, iyon ve elektron kümelerinin ivmeli suratlarla hareket etmesine neden olur.

Independent Türkçe’nin haberine nazaran bu sesler uzayda rastlanan bu çeşit dalgalardan biri de temel bir çeşit plazma dalgası olan Whistler-mode (ıslık çalan modu) dalgalardır. Bu dalgalar, içerdikleri plazmaya bağlı olarak farklı sesler oluşturur. Bunlar içinde gürültülü bir kuş sürüsü üzere ses üreten bu dalga çeşidi koro olarak da isimlendirilir.

Bu sesler daha evvel Dünya, Jüpiter ve Satürn etrafında de duyulmuş, Uranüs ve Neptün’de de gözlemlenmişti.

Fakat Merkür’ün bu gezegenlerle ortasında birtakım farklar var. Merkür, oburlarının bilakis kalın bir atmosfer ve güneşten yayılan yüksek güçlü parçacıkların manyetik alanda tutulmasını sağlayan radyasyon jenerasyonlarına sahip değil.

MERKÜR BAŞKALARINDAN FARKLI

Bilim insanları, Merkür’deki koro dalgalarını, gezegeni araştırmak üzere 2018’de yörüngeye gönderilen BepiColombo misyonunun kesimi MIO isimli uzay aracından gelen bilgileri incelediklerinde keşfetti.

Araştırmacıları en çok şaşırtan, Merkür’de koro dalgalarının yalnızca manyetosferin küçük kısmında, şafak kısmı diye bilinen bir dilimde ortaya çıkması oldu.

Merkür’ün manyetosferinin yalnızca bu kısmında koro dalgalarının oluşmasını sağlayan fizikî nedenlerin olabileceğini öne süren bilim insanları, modelleme ve simülasyon usulleri kullandı.

Deneylerin sonunda gücün, elektronlardan elektromanyetik dalgalara transferinin şafak kısmında daha verimli olduğunu ve bunun da ıslık sesinin oluşmasına yol açtığını belirlendi.

Merkür’le ilgili birinci araştırmalar, 1974 ve 1975’te Mariner 10 uzay aracı tarafından gerçekleştirilmiş, bu küçük gezegenin Dünya’ya emsal bir manyetik alana ve münasebetiyle bir manyetosfere sahip olduğu ortaya çıkmıştı.

Bu küçük gezegenle ilgili 3. devir araştırmalar, Avrupa Uzay Ajansı ve Japon Uzay Araştırma Ajansı iştirakindeki “BepiColombo” misyonu tarafından gerçekleştiriliyor.

Bilim insanları koro dalgalarının yeterli anlaşılması için daha fazla müşahede ve tahlile gereksinim duyduklarının da altını çiziyor.

NASA, 2018’de Dünya etrafındaki koro dalgalarının seslerini paylaşmıştı:

Türkiye Uzay Ajansı (TUA) ve TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü tarafından belirlenen deneylerden biri de “Mikro Yer Çekimi Altında Bitkilerde CRISPR Gen Düzenleme Verimliliğinin Araştırılması” başlıklı çalışma olacak.

Proje ile moleküler biyolojinin çağdaş gen düzenleme tekniklerinden biri olan CRISPR tekniğinin mikro yer çekimi ortamında bitkiler üzerindeki aktifliğinin araştırılması, gen transferi ve genetik müdahalenin uzayda yapılıp yapılamayacağının test edilmesi amaçlanıyor.

Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı doktora öğrencisi Tuğçe Celayir’in yürütücülüğünü üstlendiği projede birebir kısımdan Hekim Öğretim Üyesi Şenay Vural Korkut ile lisans öğrencisi Sıla Yigit ve Dünyadaki Mars Projesi (Mars on Earth Project (MoEP) kurucularından Ruha Uslu yer alıyor.

TÜRKİYE’NİN UZAYDAKİ BİRİNCİ DENEYLERİ OLACAK

Laboratuvar çalışmalarına bu yılın mart ayında başlanan projenin bir sonraki safhasında, birinci Türk uzay yolcusu ile yer çekimsiz ortamdaki deneyler hayata geçirilecek.

Projenin ayrıntılarını anlatan Celayir, proje kapsamında uzay şartlarında bitkilerin üzerinde genetik müdahaleyi ve bu müdahalenin randımanını araştırdıklarını söyledi.

Önceliklerinin uzay platformunda gerçekleşecek deneylerin moleküler düzeydeki tahlillerinin gerçekleştirilmesi, proje kapsamında gönderilecek tüm gereçlerin hazırlanması ve optimizasyonların gerçekleştirilmesi olduğunu belirten Celayir, “Projemizde bitkilere yapacağımız genetik müdahale ile sıhhatini düzgünleştirmeye yönelik ileride yapılacak çalışmaları da destekleyecek formda birinci kez bir tahlilin yapılmasına odaklanıyoruz. Mikro yer çekiminde bu tahlil yapılabilir mi? Bu uygulama yapılabilir mi? Aslında bu soruların karşılıklarını arıyoruz.” dedi.

“Bitkiler, yapay bir ekosistemde oksijen kaynağı sağlaması emeliyle kullanılabilir”

Projede kullandıkları model organizmanın “Arabidopsis thaliana” bitkisi olduğunu ve bu bitkiyi geniş kapsamlı kullanımı ve kısa çimlenme müddeti nedeniyle seçtiklerini vurgulayan Celayir, bitki üzerinde planladıkları genetik müdahalenin daha evvel hiç yapılmadığını, bu açıdan araştırmanın çığır açıcı olacağını tabir etti.

Celayir, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu çalışma sonrası gelecekte besin kaynağı olabilecek bitkiler, yapay bir ekosistem oluşturulması ve bu ekosistem içinde oksijen kaynağı sağlaması emeliyle da kullanılabilir. Geleceğin Mars kolonilerinin konuşulduğu günümüzde bilhassa uzun periyodik uzay misyonlarında hem astronotları destekleyecek bir ekosistem oluşturabilmek hem de oluşturulacak ekosistemde bu bitkilerin sıhhati için çalışmamız büyük değer taşıyor. Uzun vadeli uzay misyonlarında karşılaştığımız en büyük sorun, mikro yer çekimi ortamı ve yüksek dozda radyasyon maruziyeti. Bu nasıl astronotları olumsuz etkiliyorsa, uzay aracındaki bütün canlıları da etkiliyor. Böylesi uzun periyodik uzay vazifelerinde hayatı devam ettirebilmek ismine yapay bir ekosistem kurmamız gerekiyor. Bu ekosistem içinde kilit rol oynayan şey bitkiler zira fotosentez sayesinde oksijen üretebilir, besin kaynağı olarak kullanılabilirler. Bu nedenle uzun müddetli uzay misyonlarında bitkilerin sıhhati büyük ehemmiyet taşıyor.”

BİTKİLER YER ÇEKİMİNİ ALGILIYOR

Bitkilerin bütün çevresel faktörleri algıladıkları üzere yer çekimini de algıladıklarını kaydeden Celayir, “Mikro yer çekiminde bugüne kadar yapılan başka çalışmalara bakıldığında bitki kökleri farklılıklar gösteriyor, farklı taraflara saçılarak büyüme eğilimi gösteriyor. Ayrıyeten uzay deneylerinde topraklı kültürler yerine özel besi yerlerinin kullanıldığı görüyoruz. Bizimkinde de özel besi yeri üzerinde, bir nevi petri kaplarında bitkilerimiz büyümekte.” diye konuştu.

Celayir, “Fırlatma tarihi şimdi kesin değil lakin 2023 yılının son çeyreğinde gerçekleşmesi planlanıyor. Daha sonra dünyaya geri gelen örneklerde tahlillerimiz devam edecek ve projemiz tamamlanacak.” sözünü kullandı.

Mayers ve Schahaff, Virgin Galactic’in ikinci ticari uçuşuna katılmak için yapılan bir çekilişi kazandı.

Anne ve kız, ayrıyeten uzaya gidecek birinci Karayipli bireyler olarak da tarihe geçecek.

Schahaff’ın çekiliş öyküsü, kızının vize sorunu çözmek için Antigua’dan Londra’ya giden bir Virgin Atlantic uçuşundayken bir ilan görmesiyle başladı.

Çekiliş için kayıt formunu dolduran Schahaff, “Aylar sonra birinci 20’ye, daha sonra da birinci 5’e kaldığımızı öğrendim. Daha sonra da çekilişi kazandığımızı söylediler” diyor.

Virgin şirketler kümesinin kurucusu Sir Richard Branson’ın bahçesinden kendilerine seslendiğini belirten Schahaff, müjdeli haberi nasıl aldığını “Tüm grup meskenime atak etti ve ‘siz kazandınız, uzaya gidiyorsunuz’ dedi” kelamlarıyla anlatıyor.

Mayers, Karayipler’den İskoçya’da okumak için gitme kararının uzaya seyahat fırsatını doğurduğunu söylüyor.

18 yaşındaki genç, “Eğer tesadüfen Aberdeen Üniversitesini seçmemiş olsaydım ve vizemi almak için uğraşmasaydım, uzaya gitme talihimiz da olmazdı” diyor.

Felsefe ve fizik okuyan ikinci sınıf öğrencisi, İskoçya’da okumaya gelmenin hayatındaki en büyük kararlardan biri olduğunu söylüyor, lakin “muhteşem şeylerin gerçekleşmesine yol açtığını” belirtiyor.

Mayers uzaya gidecek en genç ikinci kişi olacak.

Amacının dünyanın kendileri için belirlediği tüm mahzurları kırmak olduğunu belirten Mayers, “Rüyanız sizin rüyanızdır ve kim ne derse desin bunu gerçekleştirebilirsiniz” diyor. Anne ve kız, uzay seyahatine Perşembe günü ABD’nin New Mexico eyaletinden kalkacak araçla başlayacak.

Galactic 02 isimli misyon, Amerikan uzay şirketi tarafından düzenlenen ikinci ticari uzay uçuşu.

Uçuş için ilan edilen fiyat 450 bin dolardı. Galactic 01 misyonu Haziran ayında gerçekleşti. 279.000 fit (85 km) yüksekliğe ulaştı. İkinci misyonun da birebir rotayı takip edeceği düşünülüyor.

UZAY TURİZMİ NEDİR?

Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’ne (NASA) nazaran bir uçuş uzayın hududu olarak kabul edilen 80 kilometreyi aştığında uzay turizmi olarak sınıflandırılıyor.

Konu hakkında Antalya Travesti yapılan açıklamada NASA Voyager 2 ile tam irtibatı yine kurdu NASA nın Canberra’daki Derin Uzay Ağı tesisi Voyager 2’ye 19 9 milyar kilometreden fazla bir yıldızlararası seslenme göndererek uzay aracına Bursa Travesti kendisini yine yönlendirmesi ve antenini Dünya’ya geri döndürmesi talimatını verdi

Komutun Voyager’a ulaşması 18 5 saatlik tek istikametli ışık müddetiyle misyon denetleyicilerinin komutun çalışıp çalışmadığını öğrenmesi toplamda 37 saat sürdü 4 Ağustos günü saat 12 29 EDT saatiyle uzay aracı olağan çalıştığını ve beklenen yörüngesinde kaldığını belirten bilim ve telemetri datalarını göndermeye başladı denildi

HAYAT UZUNLUĞU BİR DEFA KARŞILAŞILAN HİZALANMA

ABD de 1965 te yapılan hesaplamalar sonucunda bir uzay aracının en uzaktaki dört gezegen olan Jüpiter Satürn Uranüs ve Neptün ü araştırmak için en uygun vaktin 1970 lerin sonu olduğu tespit edildi Uzay aracının bu 4 gezegenin 176 yılda bir sefer meydana gelen hizalanması sonucunda her gezegenin yerçekiminden yararlanarak bir sonraki gezegene geçmesinin mümkün olabileceği görüldü

1977 yılında Voyager 1 ve 2 uzaya fırlatıldı İki uzay aracı 1979 yılında Jupiter e 1980 81 de Satürn e 1976 da Uranüs e ve 1989 da Neptün e en yakın aralıktan yaklaştı Voyager 1’in 1998 te insan imali bir nesnenin uzayda gidilen en uzak noktayı geçtiği vurguladı

Deneyler, farmakolojik uygulamalarda daha derinlemesine çalışma imkanı sunan, düşük yerçekimine sahip 3,4 kilogram yükündeki küçük laboratuvarda yapılacak. Deneylerden biri, prion proteinine bağlanarak ölümcül dejeneratif bir beyin hastalığı olan mecnun dana hastalığına yol açan yanlış katlanmayı önleyebilecek molekülleri tanımlamayı amaçlıyor.

Deneyin uzayda yapılmasının sebebi ise hususların mikro yerçekimi şartları altında düşük yoğunlukta olup yavaş kristalleşme süreci geliştirmeleri nedeniyle izlenebilir hale gelmeleri. İsrail Uzay Ajansı (ISA), testin başarılı olması durumunda, her ikisi de olağandışı biçimde katlanan ve beyinde nöron vefatına neden olan proteinlerle tanımlanan Alzheimer ve Parkinson üzere öteki dejeneratif beyin hastalıkları için ilaç geliştirilmesine katkı sunulabileceğine işaret etti.

Bir öteki deneyde ise yumurtalık kanseri tedavisinde kullanılan Doxil ilacının İsrail’de üretilen yeni bir versiyonu incelenecek. İlaç, sırf bedendeki gaye bölgede salınmasını sağlamak üzere tasarlanmış lipozomların yahut küçük lipid keseciklerin içine yerleştiriliyor.

Deney, ilacın uzayda üretilebilmesi için lipozomun ve içindeki ilacın mikro yerçekimi şartlarında vakit içindeki istikrarlılığını test edecek.