Uzay seyahatinde, uzay yolcusu, \u00fcniversite ve ara\u015ft\u0131rma kurumlar\u0131 taraf\u0131ndan haz\u0131rlanan 13 farkl\u0131 deney ger\u00e7ekle\u015ftirecek.<\/p>\n

T\u00fcrkiye Uzay Ajans\u0131 (TUA) ve T\u00dcB\u0130TAK Uzay Teknolojileri Ara\u015ft\u0131rma Enstit\u00fcs\u00fc taraf\u0131ndan belirlenen deneylerden biri de “Mikro Yer \u00c7ekimi Alt\u0131nda Bitkilerde CRISPR Gen D\u00fczenleme Verimlili\u011finin Ara\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131” ba\u015fl\u0131kl\u0131 \u00e7al\u0131\u015fma olacak.<\/p>\n

Proje ile molek\u00fcler biyolojinin \u00e7a\u011fda\u015f gen d\u00fczenleme tekniklerinden biri olan CRISPR tekni\u011finin mikro yer \u00e7ekimi ortam\u0131nda bitkiler \u00fczerindeki aktifli\u011finin ara\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131, gen transferi ve genetik m\u00fcdahalenin uzayda yap\u0131l\u0131p yap\u0131lamayaca\u011f\u0131n\u0131n test edilmesi ama\u00e7lan\u0131yor.<\/p>\n

Y\u0131ld\u0131z Teknik \u00dcniversitesi Fen Edebiyat Fak\u00fcltesi Molek\u00fcler Biyoloji ve Genetik K\u0131sm\u0131 doktora \u00f6\u011frencisi Tu\u011f\u00e7e Celayir’in y\u00fcr\u00fct\u00fcc\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc \u00fcstlendi\u011fi projede birebir k\u0131s\u0131mdan Hekim \u00d6\u011fretim \u00dcyesi \u015eenay Vural Korkut ile lisans \u00f6\u011frencisi S\u0131la Yigit ve D\u00fcnyadaki Mars Projesi (Mars on Earth Project (MoEP) kurucular\u0131ndan Ruha Uslu yer al\u0131yor.<\/p>\n

T\u00dcRK\u0130YE’N\u0130N UZAYDAK\u0130 B\u0130R\u0130NC\u0130 DENEYLER\u0130 OLACAK<\/b><\/p>\n

Laboratuvar \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131na bu y\u0131l\u0131n mart ay\u0131nda ba\u015flanan projenin bir sonraki safhas\u0131nda, birinci T\u00fcrk uzay yolcusu ile yer \u00e7ekimsiz ortamdaki deneyler hayata ge\u00e7irilecek.<\/p>\n

Projenin ayr\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 anlatan Celayir, proje kapsam\u0131nda uzay \u015fartlar\u0131nda bitkilerin \u00fczerinde genetik m\u00fcdahaleyi ve bu m\u00fcdahalenin rand\u0131man\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131rd\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00f6yledi.<\/p>\n

\u00d6nceliklerinin uzay platformunda ger\u00e7ekle\u015fecek deneylerin molek\u00fcler d\u00fczeydeki tahlillerinin ger\u00e7ekle\u015ftirilmesi, proje kapsam\u0131nda g\u00f6nderilecek t\u00fcm gere\u00e7lerin haz\u0131rlanmas\u0131 ve optimizasyonlar\u0131n ger\u00e7ekle\u015ftirilmesi oldu\u011funu belirten Celayir, “Projemizde bitkilere yapaca\u011f\u0131m\u0131z genetik m\u00fcdahale ile s\u0131hhatini d\u00fczg\u00fcnle\u015ftirmeye y\u00f6nelik ileride yap\u0131lacak \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 da destekleyecek formda birinci kez bir tahlilin yap\u0131lmas\u0131na odaklan\u0131yoruz. Mikro yer \u00e7ekiminde bu tahlil yap\u0131labilir mi? Bu uygulama yap\u0131labilir mi? Asl\u0131nda bu sorular\u0131n kar\u015f\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 ar\u0131yoruz.” dedi.<\/strong><\/p>\n

“Bitkiler, yapay bir ekosistemde oksijen kayna\u011f\u0131 sa\u011flamas\u0131 emeliyle kullan\u0131labilir”<\/b><\/p>\n

Projede kulland\u0131klar\u0131 model organizman\u0131n “Arabidopsis thaliana” bitkisi oldu\u011funu ve bu bitkiyi geni\u015f kapsaml\u0131 kullan\u0131m\u0131 ve k\u0131sa \u00e7imlenme m\u00fcddeti nedeniyle se\u00e7tiklerini vurgulayan Celayir, bitki \u00fczerinde planlad\u0131klar\u0131 genetik m\u00fcdahalenin daha evvel hi\u00e7 yap\u0131lmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, bu a\u00e7\u0131dan ara\u015ft\u0131rman\u0131n \u00e7\u0131\u011f\u0131r a\u00e7\u0131c\u0131 olaca\u011f\u0131n\u0131 tabir etti.<\/p>\n

Celayir, kelamlar\u0131n\u0131 \u015f\u00f6yle s\u00fcrd\u00fcrd\u00fc:<\/p>\n

“Bu \u00e7al\u0131\u015fma sonras\u0131 gelecekte besin kayna\u011f\u0131 olabilecek bitkiler, yapay bir ekosistem olu\u015fturulmas\u0131 ve bu ekosistem i\u00e7inde oksijen kayna\u011f\u0131 sa\u011flamas\u0131 emeliyle da kullan\u0131labilir. Gelece\u011fin Mars kolonilerinin konu\u015fuldu\u011fu g\u00fcn\u00fcm\u00fczde bilhassa uzun periyodik uzay misyonlar\u0131nda hem astronotlar\u0131 destekleyecek bir ekosistem olu\u015fturabilmek hem de olu\u015fturulacak ekosistemde bu bitkilerin s\u0131hhati i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015fmam\u0131z b\u00fcy\u00fck de\u011fer ta\u015f\u0131yor. Uzun vadeli uzay misyonlar\u0131nda kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131m\u0131z en b\u00fcy\u00fck sorun, mikro yer \u00e7ekimi ortam\u0131 ve y\u00fcksek dozda radyasyon maruziyeti. Bu nas\u0131l astronotlar\u0131 olumsuz etkiliyorsa, uzay arac\u0131ndaki b\u00fct\u00fcn canl\u0131lar\u0131 da etkiliyor. B\u00f6ylesi uzun periyodik uzay vazifelerinde hayat\u0131 devam ettirebilmek ismine yapay bir ekosistem kurmam\u0131z gerekiyor. Bu ekosistem i\u00e7inde kilit rol oynayan \u015fey bitkiler zira fotosentez sayesinde oksijen \u00fcretebilir, besin kayna\u011f\u0131 olarak kullan\u0131labilirler. Bu nedenle uzun m\u00fcddetli uzay misyonlar\u0131nda bitkilerin s\u0131hhati b\u00fcy\u00fck ehemmiyet ta\u015f\u0131yor.”<\/p>\n

B\u0130TK\u0130LER YER \u00c7EK\u0130M\u0130N\u0130 ALGILIYOR<\/b><\/p>\n

Bitkilerin b\u00fct\u00fcn \u00e7evresel fakt\u00f6rleri alg\u0131lad\u0131klar\u0131 \u00fczere yer \u00e7ekimini de alg\u0131lad\u0131klar\u0131n\u0131 kaydeden Celayir, “Mikro yer \u00e7ekiminde bug\u00fcne kadar yap\u0131lan ba\u015fka \u00e7al\u0131\u015fmalara bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda bitki k\u00f6kleri farkl\u0131l\u0131klar g\u00f6steriyor, farkl\u0131 taraflara sa\u00e7\u0131larak b\u00fcy\u00fcme e\u011filimi g\u00f6steriyor. Ayr\u0131yeten uzay deneylerinde toprakl\u0131 k\u00fclt\u00fcrler yerine \u00f6zel besi yerlerinin kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fcyoruz. Bizimkinde de \u00f6zel besi yeri \u00fczerinde, bir nevi petri kaplar\u0131nda bitkilerimiz b\u00fcy\u00fcmekte.” diye konu\u015ftu.<\/p>\n

Celayir, “F\u0131rlatma tarihi \u015fimdi kesin de\u011fil lakin 2023 y\u0131l\u0131n\u0131n son \u00e7eyre\u011finde ger\u00e7ekle\u015fmesi planlan\u0131yor. Daha sonra d\u00fcnyaya geri gelen \u00f6rneklerde tahlillerimiz devam edecek ve projemiz tamamlanacak.” s\u00f6z\u00fcn\u00fc kulland\u0131.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

T\u00fcrkiye’nin birinci be\u015ferli uzay vazifesi s\u0131ras\u0131nda ger\u00e7ekle\u015ftirilecek projede, uzay ortam\u0131nda bitkilere genetik m\u00fcdahale yap\u0131lacak ve bu m\u00fcdahalenin rand\u0131man\u0131 g\u00f6zlemlenecek.<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":37377,"comment_status":"closed","ping_status":"","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[3],"tags":[2356,2357,1753,155,281],"yoast_head":"\n